Kökleri 20.yy başındaki Dada akımının anarşist performanslarına, 1920 ve 30'lu yılların sürrealist ve fütürist performanslarına ve hatta Jackson Pollock'un aksiyon resmine kadar gitse de bildiğimiz anlamıyla performans sanatı 1960'larda doğduktan sonra yaygınlaşıp 70'lerde fikirleri ön plana çıkaran kavramsal sanatla bağlantılı olarak devam eder. Toplum normlarını reddeden ve izleyiciyi aktif bir konuma getirmeyi hedefleyen performans sanatı bugün zamana ayak uydurarak online/çevrimiçi versiyonlarıyla devam ediyor. Genellikle üç sorudan oluşan pop-up röportaj serilerim bu defa yedi soruyla gerçekleşti ve performans sanatımız hakkında detaylı bir dosyaya dönüştü.
Röportaj: Hazal Gençay Sungur
POP UP INTERVIEW WITH DİLEK CHAMPS
Performans Sanatı
Dilek Champs
Sanatçı
1- Performans sanatı nedir? (Performans sanatını hiç bilmeyen birine nasıl anlatırsınız?)
On bir yıldır Bilgi Üniversitesi Sahne Sanatları Performans Bölümü’nde öğretim görevlisiyim ve bugüne kadar soru olarak bunu hiç yanıtlamadım! Yanıtlarım, yaşamım; yaşamsal yoğunlaşmış anlarım. Ben hep anlardan, niyetlerden, ilişki kurma arzusundan, verimli ve derin yaşamsallıktan bahsederim. Lisede bir matematik ögretmenim vardı, bütün sınıfın içinde ona fonksiyon nedir diye sormuştum ve o da; ''yumurtayı tavaya kırıyorsun içine de maydanozu kıyıyorsun'' demişti.
2- Beden, mekan, süreç ve an işlerinizde karşımıza nasıl çıkar?
Ben bir sürecim; bedenim ve ruhum olarak anları yaşayanım, anlayanım, tepki verenim, çözümlemek isteyenim. İçimden ne geliyorsa onu yapanım.
3- Rol ve gerçeğin farkı nerede başlar?
Rol yok! Odaklandığım duruma göre yaşamak ve yaşatmak var. Rol ve gerçeğin farkı bende yok. Rol gereksiz bir kelime.
4- İzleyici işlerinizin neresindedir?
Bütün evren hayatımda. Bütün varoluş ve yokoluş.
5- Deney, hafıza ve sınır kavramları sizin için ne ifade ediyor?
Denemek var deney yok. Denemek diye adlandırdığım hiçbir şey yok aslında ama duygumu anlayabilmek için dokunduğum insanlar var.
Hafıza: Geçmişi de geleceği de hep yaşadığım anda tutuyorum.
Sınır: Bu konu üstünde çok çalıştım. Sınırları; izleyici, katılımcı, yorumcu, performansçı arasındaki sınırın yok oluşuyla kutluyorum hayatımın bu dönemlerinde, virüsün herkese istediğince geçebilmesi gibi.
6- Sanatınızda ele aldığınız konular ve onları sorgulama yönteminiz neler?
Ne şans ki soruları Koronavirüs (Covid-19) döneminde yanıtlıyorum. Ne desem yeridir. Yaşadığım herşey beni etkiliyor dolayısıyla sanatımı, sözümü, bedenimi, isteklerimi, etrafımdaki herşeyi ve aksiyonumu. Konularım herşey. Sorgulama yöntemim ise içsel çözüm aramak. Kendi reaksiyonel sevgi ve yaşıyor oluşumun etrafa dağılması, ilişkilenmesi...
7- İşlerinizde hangi kaynakları referans alıyorsunuz?
İşlerimden değil de benim halimden konuşuyor olmak gerekiyor. İşlerim Dilek'le oluyor. Belki birileri benim yokluğumda da benim işimi yapar; bu mümkün. Hayatım sanat, ben sanatım olma halimle sanat gibi bir durum. O yüzden referans aldığım kaynaklar bana güven vermiş yazarlar, koreograflar, çok sevdiğim insanlar ki, en önemlisi de bu. Karl Marx'ın aynı anda karısını ve evinde çalışan kadını hamile bırakmasıyla, ahlaki değerlerle yazılmış kitaplar, sanat eserleri, politikalar, ekonomik gelişmeler arasındaki ilişkiyi bulamamış insanların alamadığı referansa ulaşmak istiyorum. Onda da "herşey"i buluyorum. Koronavirüs. Ayda 1 Dolar alan Trump. Bizdeki yönetim. 24 yaşındaki oğlu evlenmekte geç kaldı, memlekette evlenecek 16 yaşında kız kalmadı, ne yazık ki kanunla da 16 yaşında evlenmek yasaklandı diyen şoför. Konferanslarında kavanozda insan dışkısı gösterip tuvalet mucidi arayan Bill Gates. "Poetique de la Danse"ın yazarı Laurence Louppe. Dünyadaki iniş çıkışlarımızda bana yıllardır güven veren Marina Abramović'in varlığı. Milattan öncesinin ve sonrasının yaşanmışlığı. Ailem, herşeyiyle içimden dışımdan geçmiş insanlar, mekanlar, olaylar, zamanlar referansım.
Dilek Champs:
Dansçı ve koreograf, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Konservatuarı Çağdaş Dans Ana Sanat Dalı’ndan ve Fransa, Angers Ulusal Çağdaş Dans Merkezi’nden (CNDC, Emmanuelle Huynh) mezun oldu. Paris, Çağdaş Dans Merkezi’nde (CND) pedagojik formasyonunu tamamladı. 2008 yılında Steven Champs ile "Atmasyon Dans Kumpanyası"nı Fransa’da kurdu. 11 Mayıs, OK , 1’lik, 6’lı oyun, ÖP, Doğal, Je m’appelle Luc Look Luckely, Luckely on 5, Sterilize, Just Pray, Sufle, Intellectual Amusement, Dünya Yerinden Nasıl Oynar, "_ _ _ "İster Aşk İster Bom İster Hiç" gibi kendi koreografilerini Fransa, Küba, Avusturya, Ukrayna ve Türkiye’de sergiledi. Birçok yerli ve yabancı grup ve koreografla ülke içinde ve dışında turnelere çıktı. Sabine Jamet, Emre Koyuncuoğlu, Emmanuelle Huynh, Nicolas Flo’ch, Trisha Brown, Vera Mantero, Murobushi Ko, Jerome Bel, la Compagnie pour un Soir, la Compagnie H l’Insatiable çalıştığı bazı isimler ve ekiplerdir.
Bilgi Üniversitesi Sahne Sanatları Performans Bölümü’nde 2009 yılından beri ögretim görevlisidir.