Kökleri 20.yy başındaki Dada akımının anarşist performanslarına, 1920 ve 30'lu yılların sürrealist ve fütürist performanslarına ve hatta Jackson Pollock'un aksiyon resmine kadar gitse de bildiğimiz anlamıyla performans sanatı 1960'larda doğduktan sonra yaygınlaşıp 70'lerde fikirleri ön plana çıkaran kavramsal sanatla bağlantılı olarak devam eder. Toplum normlarını reddeden ve izleyiciyi aktif bir konuma getirmeyi hedefleyen performans sanatı bugün zamana ayak uydurarak online/çevrimiçi versiyonlarıyla devam ediyor. Genellikle üç sorudan oluşan pop-up röportaj serilerim bu defa yedi soruyla gerçekleşti ve performans sanatımız hakkında detaylı bir dosyaya dönüştü.
Röportaj: Hazal Gençay Sungur
POP UP INTERVIEW WITH BATU BOZOĞLU
Performans Sanatı
Batu Bozoğlu
Sanatçı
1- Performans sanatı nedir? (Performans sanatını hiç bilmeyen birine nasıl anlatırsınız?)
Performans sanatı, sanatçı ve izleyicinin aynı anda ve beraber paylaştığı bir zaman aralığının tasarlanarak kavramsal bir alana taşınmasıdır.
2- Beden, mekan, süreç ve an işlerinizde karşımıza nasıl çıkar?
İşlerimde öncelikle etkileşime imkan verecek şekilde bir süreç tasarlamayı ve mekan, beden ve anı da bu sürece hizmet edecek şekilde kurgulamayı tercih ediyorum. Dolayısıyla bu ikincil unsurlar işin sürecini oluşturan sistemlerin talepleri ve gelişimi üzerinden doğal bir şekilde şekilleniyorlar.
Batu Bozoğlu, Döngü, 2017, Performans, 2 saat, Küratör: Performistanbul, Sanatorium, İstanbul
3- Rol ve gerçeğin farkı nerede başlar?
Rolü tanımlayan en önemli unsur, değişkenlerin en aza indirgendiği planlanmış bir sistemde var olmasıdır. Gerçek ise her zaman sürpriz değişikliklere ve dönüşüme gebedir. Gerçek planlanamaz ancak yönlendirmeyle dizginlenebilir.
4- İzleyici işlerinizin neresindedir?
İzleyici işlerimin birincil elemanlarından biridir. Kurduğum birçok süreçte izleyiciyi pasif durumundan çıkarmak ve onu zamanım ve bedenim üzerinde güç sahibi yapmayı amaçlarım. Bu yolla arzuladığım şey izleyiciyi kendi gücünü kullanmaya teşvik etmek, bu gücü tartmak ve değerlendirmek adına bazı politik tartışmalara yönlendirmektir.
5- Deney, hafıza ve sınır kavramları sizin için ne ifade ediyor?
Performans sanatı, ürettiği süreçlerle gerçek hayatta deney alanları yaratır. Bu alanlar (ve anlar) olağan hayatın sınırlarının ve kıstaslarının ortadan kalktığı ve tartışmaya açıldığı mecralardır. Hafıza ise belki de bu "kanunsuz" süreçlerden arda kalan bazı bilgilerin, olağan hayata nüfuz etmesi adına bize vesile olacak bir dağarcığı ifade edebilir.
Batu Bozoğlu, Kazı, 2019, Performans, 5 gün/25 saat, Performans Odası: Üst Üste, Elgiz Müzesi ve Performistanbul işbirliği ile, İstanbul
6- Sanatınız da ele aldığınız konular ve onları sorgulama yönteminiz neler?
İşlerimde çoğunlukla çaresizlik ve şans kavramlarını ele alıyorum. Bu konulara olan merakım savaş tarihine olan ilgimden kaynaklanıyor. Burada şans olarak tanımladığım kavram aslında kendi iradesine olan güvenini yitirmiş (yani iktidarsız) bireyin geleceğini ve hayatını teslim ettiği bir kaderci tutumu ifade eder. İşlerimde kendimi savunmasız konumlara yerleştirip seyirciyi kaderi taklit eden bir yönetici haline getirerek hem bedenin ve bilincin bu çaresizliğe karşı olan mücadelesini yansıtmayı hem de seyirciyi sanat izlencesindeki iktidarsızlığını sorgulayarak sorumluluk almaya zorlamayı deniyorum.
7- İşlerinizde hangi kaynakları referans alıyorsunuz?
Açıkçası bu çok zor bir zoru çünkü işler makaleler gibi doğrudan akademik kaynaklarla ilişkili olmuyor. Hatta bunlardan ne kadar uzak kalırsam kendimi o kadar özgür hissediyorum. Ama kesinlikle işlerime nüfuz etmiş en önemli isimler J. Ranciere ve C. Bishop olabilir. Bunun yanında okuduğum askeri günlükleri, Mosse ve Eksteins gibi savaş deneyimini inceleyen sosyolog ve psikologları da saymadan edemeyeceğim.